In het Nederlandse kunst- en medialandschap steekt één stem scherp, grappig en ontregelend boven het maaiveld uit: die van Jip van den Toorn. Geboren in 1993, heeft ze zich in nog geen tien jaar tijd ontpopt tot een toonaangevende cartoonist, illustrator en satiricus. Haar werk, dat zich kenmerkt door een scherpe blik op maatschappelijke en politieke thema’s, is veelvuldig gepubliceerd in toonaangevende Nederlandse en Belgische media zoals De Volkskrant, Het Parool, Vrij Nederland, de VPRO Gids en De Standaard.
Van kunstacademie naar gevestigde naam
Jip van den Toorn rondde in 2016 haar studie aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht af. Al snel na haar afstuderen wist ze haar unieke stijl in illustratie en satire te vertalen naar werk voor prominente media. Haar cartoons zijn meer dan alleen humoristisch: ze snijden hete hangijzers aan en zetten aan tot nadenken. Daarbij werkt ze verrassend vaak met handgemaakte technieken, zoals borduurwerk, waarmee ze de grenzen van de traditionele illustratie opzoekt en oprekt.
Prijzen en erkenning
Het duurde niet lang voordat haar unieke stijl ook buiten de kunstwereld niet onopgemerkt bleef. In 2018 won ze de World Illustration Award in de categorie “New Talent Experimental” voor haar serie ‘ongepaste’ geborduurde kussens – een gedurfde en originele benadering die ver afstaat van de digitale mainstream. Deze overwinning zette de toon voor de rest van haar carrière, waarin creativiteit en maatschappijkritiek hand in hand gaan.
In 2019 volgde de prestigieuze Fiep Westendorp Stimuleringsprijs, bedoeld voor opkomend illustratietalent. Van den Toorns werk is op het eerste gezicht toegankelijk, maar wie langer kijkt, ontdekt lagen van sarcasme, ironie en kritische vragen over onze samenleving. Haar tekeningen schuren – en dat is ook precies de bedoeling.
In 2022 schreef ze geschiedenis door als eerste vrouw en jongste winnaar de Inktspotprijs te winnen, voor haar tekening “Milieubewust”. De prijs voor de beste politieke tekening van het jaar bekroonde haar scherpe observatievermogen en haar talent om maatschappelijke ontwikkelingen met minimale middelen krachtig weer te geven.
Crisis in de kunst en het dagelijks leven
Kunst en satire zijn voor Van den Toorn geen doel op zich, maar vormen een manier om vragen te stellen over de wereld waarin we leven. Die thematiek vormde ook het uitgangspunt van haar eerste boek, dat in 2022 verscheen onder de titel “Crisis”. In deze bundel onderzoekt ze zowel de kleine, persoonlijke crisissen als de grotere maatschappelijke problemen. De toon is herkenbaar: droog komisch, kritisch en verrassend relativerend.
Televisiewerk en bredere bekendheid
Tussen 2019 en 2024 werkte Van den Toorn niet alleen als illustrator, maar ook als schrijver en redacteur voor het satirische televisieprogramma “Dit was het Nieuws”. Haar bijdrage aan het programma getuigt van haar veelzijdigheid: ze is niet bang om ook op het gebied van televisie en cabaret haar stem te laten horen. Dit leverde haar een opvallende plek op binnen het satirische landschap van Nederland.
In 2024 volgde een nieuwe stap in haar mediacarrière toen ze deelnam aan het populaire programma “Wie is de Mol?”. Deze deelname bracht haar werk en persoonlijkheid onder de aandacht van een breder publiek. Voor sommigen kwam haar naam daardoor voor het eerst voorbij; voor anderen was het een bevestiging van haar groeiende invloed als culturele stem van haar generatie.
Stem tegen onrecht: inzet voor inclusie
FebruarI 2024 markeerde een belangrijk moment van maatschappelijke betrokkenheid buiten haar artistieke werk. Van den Toorn sprak zich publiekelijk uit tegen transfobie, naar aanleiding van een omstreden bericht van zangeres Anouk. In haar reactie riep ze op tot meer solidariteit en benadrukte ze het belang van het uitspreken tegen haat, juist als het probleem jou persoonlijk niet raakt. Daarmee toonde ze opnieuw haar moreel kompas en betrokkenheid bij wat er speelt in de samenleving.
Deze houding sluit naadloos aan bij haar werk als cartoonist: niet boven de maatschappij staan, maar erin verwikkeld zijn, er vragen over stellen, irritaties uitvergroten en misstanden niet verzwijgen. Haar woorden, zowel in tekst als beeld, maken duidelijk dat zwijgen geen optie is.
Een leven tussen Amsterdam en Berlijn
Van den Toorn woont en werkt afwisselend in Amsterdam en Berlijn – twee steden waar creativiteit, activisme en satire elkaar op elk straathoek lijken te ontmoeten. Die steden passen haar goed: energiek, eigenwijs en kritisch. In beide steden vindt ze voeding voor haar werk, dat zich telkens opnieuw blijft vernieuwen.
Wat Van den Toorn bijzonder maakt, is de manier waarop ze klassiek illustratievakmanschap combineert met moderne satire. Haar werk is niet alleen grappig, maar ook genadeloos eerlijk. Dat maakt haar tot een stem die niet meer weg te denken is uit het huidige debat – op papier, op televisie, of online.
Wat vind jij van de rol die kunstenaars als Jip van den Toorn spelen in maatschappelijke discussies? Moet kunst ‘engaged’ zijn? En durf jij je uit te spreken als het nodig is, ook als het niet over jou gaat? Laat het weten in de reacties.
